Psiko-Onkoloji Kanserli Kişiler

Psikososyal sorunlar, kanserli kişilerin yaşamlarını hem fiziksel hem de zihinsel olarak büyük ölçüde etkiler.¹ Kanserle ilgili bu psikolojik, duygusal, sosyal, davranışsal, yaşam kalitesine ilişkin ve hatta ruhsal sorunlara odaklanan tıbbi uzmanlık alanı psiko-onkolojidir.² Kanser hastası kişilerin yolculuklarında karşılarına çıkan bazı zorlukların üstesinde gelmelerine yardımcı olur.^1-3

Tüm kanser hastası insanların psikolojik desteğe ihtiyacı var mıdır?

Psikolojik ıstırabın daha kötü kanser komplikasyonlarına yol açabileceğine dair kanıtlar olmasına rağmen, bu doğrudan ilişki henüz kanıtlanmamıştır. Örneğin, depresyonun kanserin ilerlemesi üzerinde doğrudan bir etkisi olup olmadığı da belirsizdir. Ancak hastalığın birçok zorluk ve psikososyal değişiklik getirdiği bir gerçektir ve psikososyal yardımın faydalarını gösteren birkaç çalışma mevcuttur.^1-3

Ancak, herkesin psiko-onkolojik yardıma ihtiyacı yoktur veya bunu istemez. Bazen ne onlar ne de bakıcıları bu tür bir desteğin gerekliliğini ve önemini kabul etmez. Bu nedenle, özel desteğin arzu edilir olup olmadığını belirlemek için hastaların acı düzeyi hastalığın tüm aşamalarında değerlendirilmelidir.^1-2

Psiko-onkoloji nasıl yardımcı olabilir?

Psiko-onkolojinin terapötik yaklaşımı, fiziksel ve psikiyatrik semptomların ve esenliğin iyileştirilmesine yardımcı olur. Ana noktalardan bazıları şunlardır:¹

Ağrı - Tümör büyümesi, tedaviler (örneğin bir ameliyat) ve hatta fiziksel aktivite eksikliği gibi çeşitli durumlar fiziksel rahatsızlığa neden olabilir. Ağrı, duygusal sıkıntı, depresyon, kaygı, güvensizlik ve umut eksikliği ile bağlantılı olabileceğinden, uzmanlar hastalığı tedavi etmenin yanı sıra psikolojik yardım da sunmalıdır. Çeşitli yaklaşımlar ve teknikler ağrıyla başa çıkmaya yardımcı olabilir, örneğin^1,4:

• Bilişsel davranışçı terapi;
• Hipnoz;
• Rahatlama teknikleri;
• Yoga;
• Fiziksel egzersizler.

Yorgunluk - Kanserli birçok insan bitkin hisseder ve bu durum günlük rutinlerini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu muhtemelen hastalığın çeşitli yönlerinden kaynaklanmaktadır, ancak kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak depresyon, anksiyete, uykusuzluk ve ağrı yorgunluğu artırabilir^1-3. Bu konuda yardımcı olabilecek aktiviteler şunları içerir:^1,5

• Aerobik antrenman;
• Direnç veya kuvvet antrenmanı;
• Enerji harcaması düzenlemesi (insanların faaliyetlerini kendi özel imkanlarına ve ihtiyaçlarına göre ayarlamak);
• Rahatlama teknikleri.

Cinsellik - Hastaların cinselliğini, örneğin hastalığın kendisi veya tedaviler, yorgunluk, ağrı ve duygusal değişiklikler gibi çok sayıda faktör etkileyebilir. Mümkün olduğunda, tıbbi tedaviler veya diğer terapötik yaklaşımlar kullanılabilir, örneğin:^1,6

• Eğitim ve danışmanlık müdahaleleri;
• Cinsel terapi;
• Çift terapisi.

Kanserli insanlara bakmak, deneyimin psikososyal yönü de dahil olmak üzere giderek multidisipliner bir ekip çalışması haline gelmektedir. Tümörün yanı sıra diğer yönleri de kapsayan, tedavinin çok önemli bir parçasıdır.⁷

Referanslar:

1 - Lang-Rollin I. Psycho-oncology. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016045/. Access on: October/2019.
2 - Recklitis CJ. Provision of integrated psychosocial services for cancer survivors post-treatment. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5865587/. Access on: November/2019.
3 - Lang-Rollin I. Psycho-oncology. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016045/. Access on: November/2019.
4 - Paice JA, Portnoy R, Lacchetti C, Campbell T et al. Management of Chronic Pain in Survivors of Adult Cancers: American Society of Clinical Oncology Clinical Practice Guideline. Available at: https://ascopubs.org/doi/full/10.1200/JCO.2016.68.5206. Access on: November/2019.
5 - Bower JE, Bak K, Berger A, Breitbart W, Escalante CP et al. Screening, Assessment, and Management of Fatigue in Adult Survivors of Cancer: An American Society of Clinical Oncology Clinical Practice Guideline Adaptation. Available at: https://ascopubs.org/doi/10.1200/jco.2013.53.4495. Access on: November/2019.
6 - Bober SL, Varela VS. Sexuality in Adult Cancer Survivors: Challenges and Intervention. Available at: https://www.researchgate.net/publication/231176360_Sexuality_in_Adult_Cancer_Survivors_Challenges_and_Intervention. Access on: November/2019.
7 - Psycho-Oncology – Model of Care. Government of Western Australia, Department of Health. Available at: https://ww2.health.wa.gov.au/~/media/Files/Corporate/general%20documents/Health%20Networks/WA%20Cancer%20and%20Palliative%20Care/Cancer/Psycho-Oncology-Model-of-Care.pdf. Access on: October/2019.