Kanserde Mide Bulantısı ve Kusma ile Başa Çıkma Yöntemleri

Eğer yakın bir zamanda kanser teşhisi aldıysanız veya kanser tedavisi görmekteyseniz, mideniz sık sık bulanabilir ve kusuyor olabilirsiniz. Peki bu duruma ne yol açıyor ve başa çıkmak için neler yapabilirsiniz? Bu yazıda kanser hastaları için mide bulantısı ve kusma ile başa çıkma konusunda bazı yararlı tavsiyeler bulacaksınız. Daha fazla bilgi için yazımızı okuyun.

Kanser neden kendinizi hasta hissetmenize yol açar?

Mide bulantısı ve kusma hem kanser tedavisinin hem de kanserin kendisinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Mide bulantısı ve kusmaya neden olma olasılığı daha yüksek olan bazı belirli kanser türleri şunlardır ¹ :

• Beyin tümörleri
• Karaciğer kanseri
• Mide-bağırsak kanserleri

Kanserin dolaylı olarak da mide bulantısı ve kusmaya neden olması mümkündür. Kanser teşhisinin sizde yarattığı endişeden dolayı veya kanser tedavisi sırasında ortaya çıkabilecek enfeksiyon, ağrı ya da sıvı kaybı nedeniyle de mideniz bulanıyor olabilir.

Her kanser tedavisinin mide bulantısı ve kusmaya neden olmadığını ve herkesin bu yan etkileri yaşamadığını bilmek önemlidir ¹ . Kendinizi hasta hissetmenize neden olabilecek kanser tedavileri şunlardır:

• Kemoterapi: Kemoterapi gören hastaların yaklaşık %80’imide bulantısı ve/veya kusma şikayeti yaşar. Bunun nedeni, kemoterapi ilaçlarının beynin kusma hissini kontrol etmekten sorumlu bölgelerini harekete geçirmesidir. Böylelikle beyin serotonin ve dopamin gibi nörotransmiter salgılar. Bu kimyasallar, karın kaslarının kasılmasını ve mide-bağırsak sistemindeki içeriğin dışarı atılmasını sağlar.²
• Radyoterapi: Mide bulantısı ve kusma görülme riski, alınan radyasyonun türüne de dozuna bağlıdır. Örneğin, tüm vücut radyasyonuna maruz kalan kişilerin %90’ıbu işlem sonucunda kendilerini hasta hissetmektedirler. ³ Üst karın bölgesine radyasyon uygulanması orta derecede risk taşırken, diğer bölgelere, örneğin meme kanseri için uygulanan radyasyonun bulantıya yol açma riski çok düşüktür. ³ Araştırmacılar, radyoterapinin neden mide bulantısı ve kusmaya neden olduğunu henüz tam olarak anlamamakla birlikte, yüksek serotonin seviyelerinin ve sindirim sistemindeki sağlıklı hücrelerin hasar görmesinin, mide bulantısı ve kusma şikayetinin ortaya çıkmasında rol oynadığını düşünüyorlar. ³

Kanser tedavisinde ağrı kesici olarak kullanılan bazı ilaçlar da mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. ¹ Hedefe yönelik tedaviler ve bağışıklık sistemi tedavileri de bu yan etkilere neden olabilir. ¹

Kanser Tedavisinin Neden Olduğu Mide Bulantısı Ve Kusma Açısından Risk Faktörleri

Aşağıdaki özelliklere sahipseniz mide bulantısı ve kusma yaşama olasılığınız daha yüksek olabilir.¹,⁴

• Kadınsanız
• 50 yaşın altındaysanız
• Araç tutması rahatsızlığınız varsa
• Anksiyeteniz varsa
• Hamileliğinizde sabah bulantısı yaşadıysanız
• Opioid içeren ilaçlar kullanıyorsanız
• Kabızlık sorunu yaşıyorsanız
• Böbrek hastalığınız varsa

Mide bulantısı ve kusma konusunda endişeleriniz varsa, doktorunuzla konuşun. Size reçete edilen her ilaç ve bu tür yan etkilerin görülme riski hakkında daha fazla bilgi verecektir.

Kanserin Neden Olduğu Mide Bulantısı Ve Kusmanın Evde Kontrol Altına Alınması

Mide bulantısı gibi yan etkilerle başa çıkmak için diyetinizde ve yeme alışkanlıklarınızda yapabileceğiniz birkaç değişiklik var. Aşağıda mide bulantısını azaltmak ve kontrol altına almak için evde deneyebileceğiniz bazı önerileri paylaşıyoruz.

Hangi Yiyecekler Mide Bulantısına İyi Gelir?

Bazı yiyeceklerin, diğerlerine göre daha fazla mide bulantısı ve kusma şikayetine yol açtığını fark edebilirsiniz. Sevdiğiniz ve size iyi gelen yiyecekleri yiyin. Kendinizi istemediğiniz yiyecekleri yemek için zorlamayın. ⁴,⁵

Ayrıca aşağıdaki yiyecek ve içecekleri deneyebilirsiniz. ⁴,⁵,⁶

• Kraker ve peksimet gibi sade gıdalar
• Milkshake, dondurma, puding, şerbet veya smoothie gibi kalori ve besin değeri yüksek ve az miktarlarda yiyebileceğiniz yiyecek veya içecekler
• Tadı hoşunuza giden meybuz veya sert şekerler
• Daha önce mide bulantınızı hafiflettiğini düşündüğünüz “kendinizi iyi hissettiren” yiyecekler
• Narenciye meyveler, siyah kuş üzümü, kızılcık, turşu, lahana turşusu, kefir gibi ekşi yiyecekler
• Muz, pilav, elma püresi, berrak et suyu, patates, avokado gibi mideyi yormayan yiyecekler
• Soğuk meyve suları, gazsız içecekler, kafeinsiz içecekler ve zencefilli gazoz

Mide Bulantısında Uzak Durulması Gereken Yiyecekler

Aşağıda, kanser tedaviniz nedeniyle mideniz bulanıyorsa uzak durmanız gereken bazı yiyecekler yer almaktadır. ⁴,⁶,⁷

• Yağlı, baharatlı, kızarmış veya kokusu yoğun olan yiyecekler
• Peynir, kurabiye veya kek gibi çok tuzlu veya çok tatlı yiyecekler
• Sosis, pastırma veya salam gibi işlenmiş etler
• Yağlar

Ayrıca, kemoterapi gören bazı hastalarda aşağıdaki gıdaları tüketmek mide bulantısı ve kusmayı daha da kötüleştirmektedir. ⁷

• Yumurta
• Yağlı balıklar
• Sarımsak, soğan veya pırasa, soğan türü sebzeler

Mide Bulantısı İçin İlave Tavsiyeler: Ne Zaman ve Nasıl Beslenmeli?

Mide bulantınıza yardımcı olabilecek bazı ek öneriler aşağıda verilmiştir. ⁵,⁶

• Üç büyük öğün yerine gün boyunca birkaç küçük öğün yemeyi deneyin
• Öğün atlamayın
• Yiyecekleri oda sıcaklığında tüketin. Böylece yiyeceklerin tatları ve kokuları çok yoğun olmayacaktır.
• Ağızda kötü bir tat bırakabilen metal çatal bıçakları plastik malzemelerle değiştirin
• Yemeklerden sonra yaklaşık bir saat dinlenin ve dik oturun
• Rahatlayın, yavaş ve derin nefesler alın
• Kusuyorsanız, kusmanız durana kadar hiçbir şey yemeyin ya da içmeyin
• Kustuktan sonra dik oturun

Kanser tedavisi nedeniyle mide bulantısı yaşıyorsanız, doktorunuz ve diyetisyeniniz ne zaman ve nasıl yemek yemeniz gerektiğine dair başka tavsiyelerde bulunabilir, bu yüzden yemek yeme konusunda sorun yaşıyorsanız kendileriyle konuşmanız önemlidir. ⁵

Kemoterapi Ve Diğer Kanser Tedavilerinin Neden Olduğu Mide Bulantısı İçin Doğal Yöntemler

Bazı doğal yöntemler kemoterapi sırasında mide bulantısına yardımcı olabilir. Bunlar arasında ⁸ :

• Zencefil
• Nane
• Tarçın
• Papatya
• Rezene

Zencefilli Gazoz Mide Bulantısına İyi Gelir Mi?

Zencefil, mide bulantısı ve anksiyete için en yaygın kullanılan doğal yöntemlerden biridir. ⁸ Çalışmalar, zencefilin kemoterapi gören kişilere tek başına ya da bulantı önleyici ilaçlarla birlikte alındığında fayda sağladığını göstermektedir. ⁸ Zencefilli çay, toz zencefil veya çiğ zencefil kökü yardımcı olabilir. ⁸

Zencefilli gazoz, mide bulantısını belirgin şekilde etkileyecek kadar zencefil içermeyebilir. Bununla birlikte, soğuk zencefilli gazoz yudumlamak rahatlatıcı olabilir ve mide bulantılı bir dönem geçirirken en iyi tolere ettiğiniz içeceklerden biri olabilir. ⁶

Nane Çayı Mide Bulantısına İyi Gelir Mi?

Bir diğer en yaygın kullanılan doğal yöntemlerde biri de nanedir. Nane doğal bir kramp gidericidir ve mide bağırsak sisteminizdeki çoğunlukla sancılı olabilen kasılma ve krampları rahatlatabilir ⁸ . Ayrıca mide-bağırsak sağlığını desteklemeye de yardımcı olabilir. ⁸

Araştırmalar, nane çayının mide bulantısı olan kanser hastalarına yardımcı olabileceğini ⁹ ve nane özünün mide bulantısı ve kusmanın şiddetini azaltabileceğini göstermektedir. ¹⁰

Doktorunuzla Mide Bulantısı Ve Kusma Sorununuzda Ne Zaman Konuşmalısınız?

Mide bulantısı ve kusma kanser tedavisinin çok rahatsız edici yan etkileri olabilir, ancak nadiren daha ciddi sorunlara yol açarlar. Ancak sürekli kusma sıvı kaybına yol açabilir. Ayrıca, kendinizi halsiz hissetmenize, yetersiz beslenmeye, kilo kaybına neden olabilir, genel olarak iyileşme sürecinizi ve vücudunuzun kendini onarma gücünü sekteye uğratabilir. ¹³

Aşağıdaki durumlarda doktorunuzla veya bakım ekibinizle görüşün ⁵,¹³ :

• Kusmanız şiddetliyse
• 1-2 günden uzun sürüyorsa
• Sıvı aldıktan hemen sonra kusuyor ve sıvıları midenizde tutamıyorsanız
• Bulantı önleyici ilacınız işe yaramıyorsa

Mide bulantısı ve kusma genellikle kanser tedavisinin bir yan etkisi olarak ortaya çıkar. Bu durumla başa çıkmak için uygulayabileceğiniz birçok strateji ve yöntem bulunmaktadır. Mide bulantısı veya kusma konusunda endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşabilirsiniz.

Kanser yolculuğunuzda diyet ve beslenme hakkında daha fazla fazla yararlı tavsiye için kanserdebeslenmem.com web sayfamızı da ziyaret edebilirsiniz.

Kaynaklar

1. American Society of Clinical Oncology (ASCO) Cancer.Net, Nausea and Vomiting. Accessed January
2023. Available at: https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/nausea-and-vomiting

2. National Institutes of Health (NIH), National Cancer Institute, Nausea and Vomiting Related to Cancer Treatment (PDQ®)–Health Professional Version. Accessed January 2023. Available at:
https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/side-effects/nausea/nausea-hp-pdq

3. Bojana Stevich-Heemer, “Management of Radiation-Induced Nausea and Vomiting,” US Pharm. 2019;44(12):HS10-HS13, available at https://www.uspharmacist.com/article/management-of-radiationinduced-nausea-and-vomiting

4. National Institutes of Health (NIH), National Cancer Institute, Nausea and Vomiting Related to
Cancer Treatment (PDQ®)–Patient Version. Accessed January 2023. Available at:
https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/side-effects/nausea/nausea-pdq

5. U.S. Department of Health & Human Services, National Institutes of Health (NIH), National Cancer
Institute, Eating Hints: Before, during, and after Cancer Treatment. Accessed January 2023. Available
at: https://www.cancer.gov/publications/patient-education/eatinghints.pdf

6. American Cancer Society, Managing Nausea and Vomiting at Home. Accessed January 2023.
Available at: https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/physical-side-effects/eating-problems/nausea-and-vomiting/managing.html

7. Mardas, Marcin et al. “Link between diet and chemotherapy related gastrointestinal side effects.”
Contemporary oncology (Poznan, Poland) vol. 21,2 (2017): 162-167. doi:10.5114/wo.2017.66896

8. Mustian, Karen M et al. “Treatment of Nausea and Vomiting During Chemotherapy.” US oncology
& hematology vol. 7,2 (2011): 91-97. doi:10.17925/ohr.2011.07.2.91. Accessed January 2023.
Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3898599/

9. Cassileth, Barrie R. "Evaluating complementary and alternative therapies for cancer patients." CA:
a cancer journal for clinicians 49.6 (1999): 362-375.

10. Jafarimanesh, Hadi et al. “The Effect of Peppermint (Mentha piperita) Extract on the Severity of
Nausea, Vomiting and Anorexia in Patients with Breast Cancer Undergoing Chemotherapy: A
Randomized Controlled Trial.” Integrative cancer therapies vol. 19 (2020): 1534735420967084.
doi:10.1177/1534735420967084

11. American Cancer Society, Medicines Used to Treat Nausea and Vomiting. Accessed January 2023.
Available at: https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/physical-side-effects/eating-problems/nausea-and-vomiting/medicines.html

12. Rao, Kamakshi V, and Aimee Faso. “Chemotherapy-induced nausea and vomiting: optimizing
prevention and management.” American health & drug benefits vol. 5,4 (2012): 232-40.

13. American Cancer Society, Understanding Nausea and Vomiting. Accessed January 2023. Available
at: https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/physical-side-effects/eating-problems/nausea-and-vomiting/what-is-it.html

14. REF: Bahat G et.. al. Beslenme Destek Tedavisinde Oral Nütrisyonel Destek Ürünleri Kullanımı:
KEPAN Rehberi. Clin Sci Nutr. 2022;4Supplement 1:1-35.