Kanser ve Kemoterapi Sonrasında Beslenme Düzeninin Önemi

Kemoterapi Sonrası Beslenme Düzeninin Önemi

Sağlıklı ve dengeli beslenme ile kanser de dahil olmak üzere birçok kronik hastalık riskinin azaltabileceği bilinmektedir. ² Kemoterapi sonrası dengeli bir şekilde beslenmek ¹,²,³ ;

• Kanser tedavisinin zarar verdiği dokuların yeniden yapılanmasına,
• Kas kütlesinin artmasına veya korunmasına,
• Tedavinin yan etkilerinin giderilmesine,
• Kardiyovasküler hastalık riski gibi tedavi sonrasında artabilen kronik hastalık risklerinin azaltılmasına,
• Kanserin yeniden ortaya çıkma riskinin azaltılmasına,
• Tedaviden sonra hem fiziksel hem de zihinsel olarak daha iyi hissedilmesine yardımcı olabilir.

Kemoterapiden Sonra Dengeli Bir Diyet Nasıl Olmalıdır?

Amerikan Kanser Derneği (ACS) kanser sonrası kişilerin hem hayvansal hem de bitkisel kaynaklardan yeterli makro ve mikro besin öğeleri içeren sağlıklı bir diyet uygulamalarını önermektedir. ³ Bununla birlikte, bitkisel besin kaynakları daha ön planda tutulmaktadır. ³ Makro besinler, vücudumuzun büyük miktarlarda ihtiyaç duyduğu gıda gruplarıdır. 4 Bu grupta:

• Karbonhidratlar
• Proteinler
• Yağlar bulunur.

Mikro besinler ise, vitaminler ve mineraller gibi daha az miktarda ihtiyaç duyduğumuz besinlerdir. 4 Tüm bu farklı besinleri yeterli miktarda almak için, tabağınızın üçte ikisinden fazlasının sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve baklagillerden oluştuğundan emin olmalısınız. Hayvansal protein ise sadece üçte bir veya daha azını oluşturmalıdır. 5

Kemoterapi Sonrası Yenebilecek En Uygun Gıdalar Nelerdir?

Kanser tedavisinden sonra çeşitli besin gruplarından sağlıklı yiyeceklerle dengeli bir beslenme alışkanlığı oluşturmanız vücudunuzu desteklemenize yardımcı olur. ACS'ye göre, şu besinlere odaklanmanız önerilmektedir: ³

• Tüm renk gruplarından çeşitli sebzeler, özellikle lifli baklagiller
• Tamamı yenilebilen (kabuğu ile) tüm renklerde meyveler
• Tam tahıllar

Ayrıca, şunları da yapmanız önerilir ² :

• Az yağlı süt ürünlerini tercih edin
• Kek, kurabiye veya beyaz ekmekte bulunan basit şekerleri daha az tüketin
• Besin değeri yüksek bitkisel kaynaklardan veya az yağlı etten protein almayı tercih edin

Protein ve Yağlar

Kanser tedavisi sonrası sağlıklı bir şekilde iyileşme için yeterli miktarda protein almak çok önemlidir. ² Protein sizi güçlü tutmaya ve kanser tedavisinden zarar gören dokuları onarmaya yardımcı olabilir. ⁶ Doymuş yağ oranı düşük protein kaynaklarını seçmek, kalp sağlığınızı korumanıza yardımcı olabilir. ² Böylece daha az kalori de almış olursunuz ² . Bu tür gıdalar şunları içerir ² :

• Az yağlı kırmızı et ve tavuk
• Balık ve deniz ürünleri
• Az yağlı süt ürünleri
• Kuruyemişler
• Çekirdek ve tohumlar
• Fasulye, bezelye ve mercimek gibi baklagiller

Lifli gıdalar

Lifli gıdalar, kanser tedavisi sırasında ve sonrasında sağlıklı bir diyetin önemli bir parçası olarak önerilmektedir. ³
Lif açısından zengin yiyecekler tüketmek, sindirim sisteminizi düzenleyebilir ve kabızlık gibi kemoterapinin yol açtığı yan etkileri azaltabilir. ¹,⁶ Yüksek lifli yiyecekler arasında şunlar yer alır ¹ :

• Tam tahıllı ekmek, makarna ve tahıllar
• Kayısı veya üzüm gibi kuru meyveler
• Baklagiller, mercimek ve bezelye
• Brokoli, kara lahana ya da Brüksel lahanası gibi sebzeler
• Kuruyemişler
• Çekirdek ve tohumlar
• Patlamış mısır

Ancak bazen, kanser türünüze veya kemoterapinin sizde yol açtığı ishal gibi yan etkilere bağlı olarak düşük lif içeren yiyecekler tüketmeniz gerekebilir. Düşük lifli yiyecekler arasında şunlar yer alır ⁶ :

• Muz
• Pirinç pilavı
• Beyaz ekmek
• Yoğurt
• Tavuk, hindi ya da balık
• Kabuksuz patates
• Kuşkonmaz

Günlük tükettiğiniz lif miktarını değiştirmeden önce, daha kapsamlı bilgi almak için diyetisyeninizle görüşün.

Sebzeler Size Neden İyi Gelir: Fitokimyasalların Faydaları

Fitokimyasallar veya bitkisel besinler, bitkilere parlak renklerini ve taze tatlarını veren kimyasal maddelerdir. ⁷,⁸

Araştırmalara göre, bu bileşikler kanseri önleme özelliğine sahip olabilirler. ⁷ Fitokimyasalların kanseri nasıl uzak tutabileceğini tam olarak bilinmemekle beraber, bilim insanları antioksidan etkilerinin kanser ve kalp hastalığı gibi diğer kronik hastalık risklerini azaltabileceğini düşünüyor. ⁷ Bu nedenle, fitokimyasallar kemoterapi sonrası sağlıklı beslenmenin çok önemli bir parçasıdır.

Yeterince fitokimyasal alabilmek için, sarı, turuncu, kırmızı, yeşil, beyaz, mavi ve mor gibi gökkuşağının tüm renklerinden parlak renkli meyve ve sebzeleri çok miktarda tüketin. Fitokimyasallar aynı zamanda tam tahıllar ve baklagillerde de bulunur.

Yüksek miktarda fitokimyasal içeren besinler şunlardır: ⁸

• Brokoli, kabak ve Brüksel lahanası
• Turp, kereviz
• Havuç, domates, dolmalık biber
• Mercimek, çeşitli tohumlar ve soya fasulyesi
• Kavun ve karpuz
• Sarımsak ve soğan
• Yeşil çay
• Elma, armut, kayısı ve çeşitli yemişler
• Kara lahana, ıspanak, Çin lahanası

Kemoterapi Sonrası Herhangi Bir Diyet Kısıtlaması Var Mı?

Kemoterapi sonrası sağlıklı beslenme düzeninizin bir parçası olarak aşağıdaki yiyecekleri az tüketmeli ya da hiç tüketmemelisiniz: ³

• Kırmızı ve işlenmiş etler
• Meşrubatlar gibi ilave şeker içeren içecekler

Alkol ise hiç tüketilmemelidir. Ancak, içmeyi tercih ederseniz, kadınlar için günde bir, erkekler için günde iki içkiden fazla tüketmemelisiniz. ³

Son olarak, sağlıklı kalabilmek için yağlara ihtiyacınız vardır, ancak çok fazla yağ kilo yönetimini
zorlaştırabilir. ² Avokado ve zeytinyağı gibi bitkisel kaynaklı mono ve çoklu doymamış yağları tercihedin, peynir gibi hayvansal kaynaklardan gelen doymuş yağları az tüketin. ²

Kemoterapi sonrası sağlıklı beslenmeye nasıl devam edebilirsiniz?

Sağlıklı bir diyet, tedaviden sonra vücudunuza iyi bakmanıza, gücünüzü yeniden kazanmanıza, dokularınızı yeniden onarmanıza ve enerji seviyenizi artırmanıza yardımcı olur. ¹

Kemoterapiden sonra sağlıklı bir şekilde beslenmeye devam etmek için uygulayabileceğiniz çeşitli
adımlar bulunuyor. ¹

• Bildiğiniz, sevdiğiniz ve kolayca hazırlayabileceğiniz basit yemeklerle başlayın. Örneğin, yemek pişirmeyi kolaylaştırmak için hazır doğranmış sebzeler alın.
• Mümkün olduğunca çeşitli besin gruplarından farklı türde yiyecekler tüketmeye gayret edin. Farklı besin gruplarından gıdalar tüketmek, ihtiyacınız olan tüm besinleri almanıza yardımcı olur.
• Mümkün olduğunca az yağlı süt ürünlerini ve sağlıklı yağları tercih etmeye özen gösterin.
• Kırmızı et yerine yağsız et, balık ve beyaz et tercih edin. Haftada 3 porsiyondan fazla kırmızı et tüketmemeye gayret edin.
• Izgara, buharda pişirme ve haşlama gibi az yağlı pişirme yöntemlerini tercih edin.
• Tabağınıza her gün biraz daha fazla bitkisel kaynaklı gıdalar eklemeyi hedefleyin. Örneğin,mdiyetinize yeni bir sebze veya kırmızı mercimek gibi baklagiller eklemeyi deneyin. Adım adım uygulayacağınız küçük değişiklikler bile sağlığınız üzerinde önemli bir fark yaratabilir ve sizi hastalıktan koruyabilir. ⁵
   

Beslenmenizde değişiklik yapmak zor olabilir (özellikle de kanser tedavisi iştahınızı veya enerji seviyenizi etkilediyse) ancak küçük adımlar atarak işinizi kolaylaştırabilirsiniz. ⁵ Eğer tereddütte kalırsanız, kemoterapi sonrası sağlıklı beslenmeye devam etme konusunda daha fazla tavsiye almak için diyetisyeninizle veya kanser bakım ekibinizle görüşebilirsiniz.

Kanser Tedavisinden Sonra Vücudunuzu Desteklemeye Yardımcı Olacak İlave Tavsiyeler

Teşhis konulduktan sonra mümkün olan en kısa sürede bir diyetisyene görünmelisiniz. Bu uzmanların tavsiyelerine uymak, tedavinizin neden olduğu beslenme eksikliklerini önlemeye, diyetinizden kaynaklanan yan etkileri yönetmeye ve kas kütlenizi korumaya yardımcı olabilir. ³

Bakım ekibinizle fiziksel olarak aktif olmak hakkında konuşun ve tedaviden sonra mümkün olan en kısa sürede başlamaya çalışın.

Aktif Kalmak

Tedavi sırasında ve sonrasında fiziksel aktivite anksiyete ve depresyona iyi gelebilir, ayrıca halsizlik hissini azaltabilir ve genel olarak kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayabilir. ³

Başlangıçta yoğun egzersiz için kendinizi iyi hissetmeyebilirsiniz, ancak yürüyüş yaparak aktif kalabilirsiniz. ⁹ Yürüdüğünüz mesafeyi ve hızınızı yavaş ve kademeli olarak artırabilirsiniz. ⁹

Size uygun olarak hazırlanmış bir egzersiz programı için bakım ekibinizle görüşün. Bunun için haftada 150-300 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite veya haftada 75-150 dakika yüksek yoğunlukta fiziksel aktivite yapmayı hedeflemelisiniz. ³

Beslenme Desteği

Genel olarak tüm besin öğelerinizi diyetinizden almanız önerilir. ² İhtiyaçlarınıza uygun olabilecek çeşitli besin takviyeleri hakkında diyetisyeninizle görüşebilirsiniz. ¹,⁹

Sağlıklı Bir Yaşam Tarzı İçin İlave Öneriler

Kilonuzu sağlıklı bir düzeyde tutmak, sağlıklı kalmanıza yardımcı olur. Bunun için düşük kilolu olmaktan kaçınmak için yeterli protein ve kalori almak ve aşırı kilolu olmaktan kaçınmak için egzersiz yapmak/iyi beslenmek gerekir. ⁹

Kemoterapi gibi kanser tedavileri sırasında ve sonrasında gıda işlenmesi ve güvenliğine ekstra özen gösterilmesi de önemlidir. Hem kanser hem de kanser tedavileri bağışıklık sisteminizi zayıflatarak enfeksiyonlarla savaşmanızı zorlaştırabilir.

Çiğ et, balık, yıkanmamış sebzeler veya güvenli olduğundan emin olmadığınız tüm yiyeceklerden kaçınarak az pişmiş veya bozulmuş olabilecek yiyecekleri tüketmediğinizden emin olun. ⁹

Kemoterapi sonrası sağlıklı ve dengeli beslenme, fiziksel aktivite ile birleştiğinde güçlü, zinde ve enerjik kalmanıza yardımcı olabilir. Kanser tedaviniz sona erdikten sonra sağlıklı bir beslenme düzenine dönmek için yukarıdaki tavsiyeleri uygulayabilirsiniz.

Daha fazla yararlı bilgi ve tavsiye için Kanserdebeslenmem.com sayfamızı da ziyaret edebilirsiniz.

Kaynaklar

1. U.S. Department of Health & Human Services, National Institutes of Health (NIH), National Cancer Institute, Eating Hints: Before, during, and after Cancer Treatment. Accessed January 2023.
Available at: https://www.cancer.gov/publications/patient-education/eatinghints.pdf

2. Barrera, Stephanie, and Wendy Demark-Wahnefried. "Nutrition during and after cancer therapy."
Oncology (Williston Park, NY) 23.2 Suppl (2009): 15.. Accessed January 2023. Available at:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2770876/

3. Rock, Cheryl L., et al. "American Cancer Society nutrition and physical activity guideline for cancer
survivors." CA: A Cancer Journal for Clinicians 72.3 (2022): 230-262. Accessed January 2023.
Available at: https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.3322/caac.21719

4. Washington State University, Nutrition basics. Accessed January 2023. Available at:
https://www.cancertherapyadvisor.com/?s=washington%20state%20university,%20nutrition%20basis.%20accessed%20

5. American Institute for Cancer Research (AICR), Setting Your Table to Prevent Cancer, accessed
26/01/ 2023. Available at https://www.aicr.org/cancer-prevention/healthy-eating/new-american-plate/

6. U.S. Department of Health & Human Services, National Institutes of Health (NIH), National Cancer
Institute, Chemotherapy and You. Accessed January 2023. Available at:
https://www.cancer.gov/publications/patient-education/chemotherapy-and-you.pdf

7. Thomas, Robert, et al. "Phytochemicals in cancer prevention and management." British Journal of
Medical Practitioners 8.2 (2015): 1-8.

8. Stanford Medicine, Phytochemicals (Phytonutrients) as Part of Your Cancer Diet. Accessed January
2023. Available at:
https://stanfordhealthcare.org/medical-clinics/cancer-nutrition-services/reducing-cancer-
risk/phytochemicals.html

9. U.S. National Library of Medicine, MedlinePlus, After chemotherapy - discharge. Accessed January
2023. Available at:
https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000012.htm