Besin Künyesi ve Gıda Etiketleri Üzerindeki Bilgiler Ne Anlama Gelir?

Pek çok kişi satın aldıkları yiyeceğin etiketlerini kontrol etmek bir yana, okumayı bile bilmemektedir. Son kullanma tarihi dışında, çoğu kişi yalnızca, kilo almakla ilişkilendirilen bir terim olan kalori değerine bakmaktadır.^1,2

Ancak etiketler sağlığınız açısından önemli olabilecek başka bilgiler de içerebilir. Bu nedenle hem besin künyesi hem de içindekiler listesini okuma alışkanlığı kazanmak her öğünde sağlıklı olan seçeneklere yönelmenizi sağlayacaktır.

Besin künyesi tablosundaki bilgiler

Porsiyon boyutu - Ürünün genellikle tavsiye edilen ortalama miktarını ve besin künyesinde referans alınan ürün miktarını verir.³

%GD - Günlük değerler yüzdesi. Bu sayı tavsiye edilen günlük miktarla alınan (Günlük Referans Tüketim veya Günlük Değer) enerji ve besin maddesinin, belirli bir miktarın (100 gram veya porsiyon miktarı) günde iki bin kalorilik standart beslenme rejimiyle sağladığı enerji ve besin maddesine oranına karşılık gelir.

Enerji - Söz konusu porsiyonun tüketilmesinin vücutta üreteceği enerjiyi gösterir. Bu genellikle kilokalori (kcal) veya kilojul (kJ) cinsindendir.³

Toplam Karbonhidrat (Karb.) - Vücudun özellikle beyin olmak üzere hücrelerine enerji sağlayan kısmını temsil eder. Karbonhidratlar ekmek, makarna, un, patates, pirinç ve şekerlemelerde yaygın olarak bulunur.^3,4

Protein - Bu besin maddesi bazı doku ve organların hücrelerinin üretilmesi ve yaşamını sürdürmesinden sorumludur. Et, yumurta, süt ve sebzeler protein bakımından zengindir.^3,5

Toplam yağ - Pek çok kişi bunun kötü bir şey olarak kabul eder, ancak bazı yağ türleri, birtakım vücut işlevleri için gerekli olan A, D, E ve K vitaminlerinin emilimine yardımcı olur. Etiketin üzerindeki değer, ürünün içerdiği hayvansal ve bitkisel yağın toplamını gösterir.^3,4

Doymuş yağ - Bu tür yağ, tavuk derisi, bazı et türleri, tam yağlı süt ve peynir, yoğurt gibi bazı süt kökenli ürünler gibi hayvan kökenli gıdalarda nispeten daha yaygındır. Bu tür yağı büyük miktarlarda tüketmek kalp hastalığı riskini arttırabilir, bu nedenle tüketimini sınırlandırmak en iyisidir.⁴

Trans yağ - Endüstriyel ürünlerde çok daha yaygındır. Hidrojenasyon adı verilen bir süreçten geçmiş sebze yağı olup, gıdanın yapısını iyileştirmek ve hatta raf ömrünü uzatmakta kullanılmaktadır. Bu yağdan vücuda besin maddesi emilimi gerçekleşmez, bu nedenle düşük miktarda tüketilmelidir.^3,4

Sodyum - Sofra tuzunun ana bileşenidir ve hem tuzlu hem tatlı gıdaların yanı sıra gazlı içeceklerde bulunur. Yüksek miktarlarda tüketmek, yüksek kan basıncına sahip kişiler için tehlikeli olabilir.^3,4,5

Gıda etiketlerindeki diğer önemli bilgiler

• İçindekiler: Ürünün yapımında kullanılan her şeyin bir listesi.
• Çoğu zaman en yüksek miktardan en düşük miktara sıralanır, yani en başta olan içerikler en fazla kullanılanlardır. İçerik listesini okumak alerjiye neden olabilecek öğeleri bulmak açısından faydalıdır;^4,5
• Parti: Üretim tanımlama numarası. Bu bilgi, bir üretim hatası bulunduğunda ve partinin toplanması gerektiğinde ya da tüketilmemesi salık verildiğinde önem kazanır.^4,5

Referanslar:

1 - Bendino NI, Popolim WD, Oliveira CR de A. Assessment of knowledge and problems of consumers shopping on conventional supermarkets regarding food labeling and nutritional information (“Avaliação do conhecimento e dificuldades de consumidores frequentadores de supermercado convencional em relação à rotulagem de alimentos e informação nutricional”). Available at: https://www3.unip.br/presencial/comunicacao/publicacoes/ics/edicoes/2012/03_jul-set/V30_n3_2012_p261a265.pdf. Access on: December/2019.
2 - Family budgets research - Table of nutritional composition of foods consumed in Brazil (“Pesquisa de orçamentos familiares – Tabela de composição nutricional dos alimentos consumidos no Brasil”). Available at: https://biblioteca.ibge.gov.br/visualizacao/livros/liv50002.pdf. Access on: December/2019.
3 - Consumer guidance manual - Education for healthy consumption (“Manual de orientação aos consumidores – Educação para o consumo saudável”). Available at: http://portal.anvisa.gov.br/documents/33916/396679/manual_consumidor.pdf/e31144d3-0207-4a37-9b3b-e4638d48934b. Access on: December/2019.
4 - Mandatory nutritional labelling (“Rotulagem nutricional obrigatória”). Available at: http://portal.anvisa.gov.br/documents/33916/389979/Rotulagem+Nutricional+Obrigat%C3%B3ria+Manual+de+Orienta%C3%A7%C3%A3o+%C3%A0s+Ind%C3%BAstrias+de+Alimentos/ae72b30a-07af-42e2-8b76-10ff96b64ca4. Access on: December/2019.
5 - Cavada G da S, Paiva FF, Helbig E, Borges LR. Nutritional labelling: do you know that (sic) are you eating? (“Rotulagem nutricional: você sabe o que está comendo?”) Available at: http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1981-67232012000500015. Access on: December/2019.