Kanser Teşhisinin Psikolojik Etkisi
Anksiyete, asabiyet, kayıtsızlık, üzgünlük ve depresyon kanser hastalarının yaygın olarak sahip olduğu hislerdir.1
Hangi aşamada olursa olsun her hasta kanser teşhisi konduktan sonra bir düzeye kadar ıstırap çeker. Bunun sebepleri ise hem kısa ve uzun vadedeki olası sonuçlar, hem de tedavinin kendisidir. Kimi zaman o kadar yoğun bir ıstırap söz konusudur ki ayrıca tedavi edilmeyi2 gerektirir. Bu tümüyle anlaşılabilir bir şeydir.
Psiko-onkoloji tam bu sebepten dolayı ortaya atılmış ve 1975’te resmiyete kavuşmuştur. Hastaların sağlık durumlarını ve an itibariyle ne yaşadıklarını anlamaya yardımcı olmayı, kanserle mücadele etmek üzere strateji geliştirirken onlara destek sağlamayı amaçlar. Ayrıca hastalıkla ilgili olarak ailelere psikolojik destek sağlamayı amaçlar.1
Kanser teşhisinin hastalar üzerindeki etkisi
Kanser teşhisi, hayatın seyrini değiştiren bir durumdur. Olumsuz etkileri sınırlamaya çalışırken insanlar farklı başa çıkma yöntemleri geliştirebilir.2
Çoğu zaman hastalıkla ilgili bilgi edinmeye çalışma veya inkar etme yoluna giderler. İnsanların yolculuklarında maneviyata ve dine yönelmeleri de sık görülen bir durumdur.2 En yaygın duygusal tepkiler aşağıdakilerdir:3
Uyum bozukluğu - Kişinin işlev görme yetisini, yani bağımsız bir şekilde günlük işlerini yerine getirmelerini büyük ölçüde engelleyen bir dizi semptom ve davranışın gelişmesi yaygındır. Bu tür semptomlara örnek olarak anksiyete, depresyon, davranışsal değişiklik (düşmanlık gibi) ve sosyal izolasyon verilebilir.
Klinik depresyon - Günlük aktivitelere ilgi duymama/zevk almama, kayıtsızlık, rasyonel düşünmede gerileme, yorgunluk ve bitkinlik, uyku ve iştahta değişiklikler, libido düşüşü ve sosyal izolasyon gibi semptomlardan yalnızca biri veya birkaçı, teşhise dayanak oluşturabilir.
Anksiyete bozukluğu - Kişinin sürekli olarak aylarca endişeli olduğu durumdur. Bu günlük aktivitelerinin önüne geçer ve hayat kalitelerini büyük oranda düşürebilir.
Kanser teşhisinin aileler üzerindeki etkisi
Teşhisin ardından anksiyete ve korku geliştirme tehlikesinde olanlar yalnızca hastalar değildir. Aileleri de etkilenir ve ciddi davranışsal değişiklikler deneyimleyebilir, öfke, gerginlik, anksiyete, inanma güçlüğü ve inkar gibi duyguları uzun süreler boyunca sergileyebilirler.4
Bu değişiklikler, insanların yeni gerçekliğe uyum sağlaması için kanserin her bir aşamasında ailenin yeniden yapılandırılmasını gerektirir.4 Bunun nedeni, hastalıktan doğrudan etkilenen tarafta olmalarının yanında, aile üyelerinin hastanın tedavisine de etki etmesidir. Bu nedenle hastaların ailelerinin de psikolojik takipten yararlanması önemlidir ve tavsiye edilir.5
Referanslar:
1 - Psychology Logbooks - Times in Cancer Hospital - Number 3 (“Cadernos de Psicologia, Os Tempos no hospital Oncológico, Número 3”). BRAZILIAN MINISTRY OF HEALTH, INCA: José Alencar Gomes da Silva National Cancer Institute (“Instituto Nacional de Câncer José Alencar Gomes da Silva”). Available at: http://bvsms.saude.gov.br/bvs/publicacoes/cadernos_psicologia_tempos_hospital_oncologico.pdf. Access on: October/2019.
2 - Riba MB et al. Distress Management, Version 3.2019, NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology. Available at: https://jnccn.org/view/journals/jnccn/17/10/article-p1229.xml. Access on: October/2019.
3 - Cruz N. Common Emotional Manifestations in Cancer Patients (“Manifestações Emocionais Comuns no Paciente com Câncer”). Available at: http://abrale.org.br/manifestacoes-emocionais-comuns-no-paciente-com-cancer. Access on: October/2019.
4 - Dossena DT, Zacharias DG. The Impact of a Cancer Diagnosis on Family Context: Psycho-oncology’s Role (“Impacto do Diagnóstico Oncológico no Meio Familiar: O Papel da Psico-oncologia”). Available at: https://online.unisc.br/acadnet/anais/index.php/jornada_psicologia/article/view/17632/4510. Access on: October/2019.
5 - Farinhas GV et al. Psychological impact of a cancer diagnosis on the family: a case study on the perception of the caregiver (“Impacto Psicológico do Diagnóstico de Câncer na Família: Um Estudo de Caso a Partir da Percepção do Cuidador”). Available at: http://pepsic.bvsalud.org/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1679-494X2013000200009. Access on: October/2019.
