Akciğer Kanserinde Beslenme

Akciğer kanseri teşhisi aldığınızdan itibaren kendinizi daha iyi hissedebilmek için dikkat etmeniz gereken en önemli konulardan bir tanesi de beslenmedir. Beslenme ve diyet, kanser tedavisi sırasında ve sonrasında gücünüzü korumanız ve daha hızlı iyileşmenize yardımcı olmak için büyük bir rol oynar.

Akciğer kanseri hastaları tedavi süresince birçok beslenme problemi ile karşılaşmaktadır. Bu problemler çoğu zaman hem kanserin kendisi hem de tedavi sürecinin zorluğundan kaynaklanmaktadır ¹.

İyi haber şu ki; tedavi süresince vücut sağlığınızı desteklemek için ihtiyaç duyduğunuz besinleri almanıza yardımcı olacak birçok şey bulunmaktadır.

Bu kılavuzda, akciğer kanser hastalarında beslenmenin önemli yönlerini ve sağlıklı bir “akciğer kanser hastası diyetinin” nasıl olması gerektiğini sizler için inceledik.

Akciğer kanseri hastalarında doğru beslenme ve besinlerin faydaları

Beslenmeye yönelik birçok yaklaşım, akciğer kanseri gibi birçok kanser türü için kanser riskinizi azaltabilecek besinlere odaklanır. Eğer size kanser teşhisi konmuş ise, hastalığın ve tedavilerin yan etkilerini azaltmak için hangi besinleri tüketebilirsiniz?

Maalesef, herhangi bir diyetin, belirli bir gıdanın veya besin maddesinin akciğer kanserini iyileştirebileceğine veya tedavi edebileceğine dair bir kanıt yoktur ². Ancak sağlıklı ve dengeli bir diyet size şunları sağlayabilir ¹:

• Enerji seviyenizi artırabilir.
• Gücünüzü artırabilir.
• Yüksek kalorilli besin alımı ile kilonuzu koruyabilir.
• Yetersiz beslenmenizi engelleyebilir.
• Enfeksiyon riskinizi azaltabilir.
• Kanser tedavisinin yan etkilerini tolere etmenize yardımcı olabilir.
• Yaşam kalitenizi artırabilir.

Herkesin beslenme ihtiyaçları farklıdır. Akciğer kanserinde tüketmeniz gereken besinler, kilonuz, akciğer kanserinizin türü ve evresi ve almakta olduğunuz tedavinin fazı gibi birçok faktöre bağlı olarak değişir. Örneğin, beslenme ihtiyaçlarınız yakında ameliyat olacaksanız farklı, tedavi sonrası toparlanma dönemindeyseniz farklı olacaktır ².

Genel olarak iyi beslenmenizi sağlayacak, vücudunuzu destekleyecek ve güçlü kalmanıza yardımcı olacak besinleri seçerken uygulayabileceğiniz bazı öneriler aşağıda yer almaktadır.

Yeterli protein alın

Sağlık açısından protein çok önemlidir ³. Proteinlerin vücudunuzda doku yapımına ve onarımına yardımcı olmaktan, vücut fonksiyonlarını koordine etmeye ve metabolik reaksiyonları kolaylaştırmaya kadar birçok rolü vardır ³. Proteinler ayrıca, nefes alırken kaburgalarınızın genişlemesine yardımcı olan göğsünüzdeki kaslar da dahil olmak üzere kaslarınızın güçlü kalmasına yardımcı olur ³.

Yeterli miktarda aldığınızdan emin olmak için her öğününüze ve atıştırmalığınıza yağsız protein ekleyin. Yağsız protein örnekleri ⁴:

• Tavuk, hindi veya balık gibi yağsız etler
• Süt, peynir ve yoğurt gibi az yağlı süt ürünleri
• Kabuklu kuru yemiş ve bunların ezmeleri
• Yumurta
• Bakliyat
• Miso, olgunlaşmamış soya fasulyesi (edamame) ve tofu gibi soya ürünler

Besinleri bütün olarak tüketmekte zorlanıyorsanız, daha erişilebilir bir alternatif olarak protein takviyesi halinde içilebilir besin takviyelerini alternatif olarak düşünebilirsiniz.

Çeşitli bitkisel besinler tüketin

Bol miktarda meyve ve sebze tüketmek, vücudunuza hücre hasarı riskini azaltabilecek antioksidan ve bitkisel gıdaları sağlar ⁴. Meyveler ve sebzeler ayrıca enfeksiyöz komplikasyonlara karşı savaşmanıza yardımcı olan, bağışıklık sisteminizi destekleyen vitaminleri ve mineralleri de içermektedir ⁵.

Günde en az beş farklı porsiyon bütün meyve ve sebze yemeye çalışın ⁴.

Tam tahıllarla beslenin

Tam tahıllar iyi bir karbonhidrat ve lif kaynağıdır. Nefes almanız ve günlük işlerinizi görmeniz için size enerji sağlar ve sindirim sistemi sağlığınızı destekler ⁴.

Rafine tahıllar yerine tam tahıllardan elde edilen karbonhidratları tüketin. Tam tahıllar iyi bir lif kaynağıdır ve ayrıca demir, B vitaminleri, folat, potasyum, magnezyum ve selenyum gibi diğer hayati besinleri de içerir ⁶. Tam tahıllar daha uzun süre tok kalmanıza da yardımcı olur ⁶.

Tüketebileceğiniz tam tahıl ürünleri ⁶:

• Tam buğday ekmeği
• Esmer pirinç
• Yulaf ezmesi
• Tam tahıllı makarna

Bir ürünün, özellikle de ekmeğin, ne tür tahıl içerdiğini anlamak her zaman kolay değildir. Bu nedenle ürün etiketini veya besin değerini kontrol etmeniz gerekebilir ⁶.

Sağlıklı yağlara yer verin

Sağlıklı yağ kaynaklarını seçin ve yağlı, kızartılmış ve yağ içeren besinlerden kaçının. Örneğin, omega-3 yağ asitleri vücudunuzdaki yangıyı azaltmaya yardımcı olur, beyin ve sinir sisteminizi destekler ⁴.

Sağlıklı yağ kaynakları ⁴:

• Kabuklu kuru yemişler
• Chia tohumu ve keten tohumu
• Zeytinyağı
• Avokado

Yeterli miktarda su için

Kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavileri su kaybına yol açabilir ⁷.

Kanser tedavisi sırasında aşağıda durumlar nedeniyle yeterli su ve sıvı almanız önemlidir ⁷:

• Kusma ve ishaliniz varsa susuz kalmanızı önlemek için
• Sindiriminizi düzeltmek için
• Ağız kuruluğu yaşamamanız için
• Enerji seviyenizi artırmak için

Her gün en az bir litre su içmeyi hedefleyin ¹. Eğer kusma ve ishal şikâyetiniz varsa ekstra sıvıya ihtiyacınız olabilir ¹. Eğer iştahınız yoksa, öğün zamanlarında sıvı almak yerine gün boyunca az ve sık içmek yardımcı olabilir.

Çok fazla kafeinli içecek tüketmeyin. Aşırı kafein susuz kalmanıza sebep olabilir ve bu da kabızlığa yol açar. ⁸.

Akciğer kanseri hastalarının uzak durması gereken besinler

Eğer akciğer kanseriniz varsa, yedikleriniz kanserinizin ve kanser tedavinizin neden olduğu yan etkiler ile başa çıkmanıza yardımcı olmada çok önemli rol oynar.

Ayrıca yan etkileri kötüleştirmemesi veya enfeksiyon riskinizi artırmaması için kaçınmanız gereken besinler de mevcuttur.

Akciğer kanseri tedavisi sırasında yan etkileri tetikleyebilen besinler ⁸:

• Yağlı veya baharatlı besinler mide bulantısı ve ishale neden olabilir.
• Sıcak yiyecek ve içecekler midenizi rahatsız edebilir.
• Süt ürünleri de midenizi rahatsız edebilir.
• Kafeinli içecekler sıvı kaybetmenize neden olabilir ve kabızlığa yol açabilir.

Kemoterapi gibi kanser tedavileri beyaz kan hücresi sayısını azaltır ⁸. Bu durum sizi enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirir ve bazı besinlerde sıklıkla bulunan mikrop ve bakterilerin sisteminize girmesini kolaylaştırır ⁸.

Bağışıklık sisteminiz zayıfladığında aşağıdaki besin ve içeceklerden kaçınmak veya bunları sınırlamak tavsiye edilir ^{4, 9}:

• Çiğ süt veya pastörize edilmemiş süt ürünleri
• Bazı unlu mamuller (buzdolabında saklanmayan krema veya muhallebi ile doldurulmuş herhangi bir ürün)
• Çiğ veya az pişmiş balık, kabuklu deniz ürünleri, suşi veya saşimi
• Çiğ ve yıkanmamış meyve ve sebzeler
• Çiğ veya az pişmiş yumurta ve buna sarısı cıvık, kayısı, poşe ve sahanda göz yumurta dahildir.
• Camembert, Brie, Stilton, rokfor ve Gorgonzola gibi yumuşak, küfle olgunlaştırılmış veya mavi damarlı peynirler
• Belirli etler — soğuk sosisli sandviçler, şarküteri etleri, söğüş etler, kurutulmuş salam ve her türlü pişmemiş et

Bu besinlerin bir kısmı her yıl birçok besin zehirlenmesi vakasına neden olan E. coli, listeria ve salmonella gibi zararlı bakterileri taşıyabilir ⁸.

Her zaman son kullanma ve son tüketim tarihlerini kontrol ettiğinizden ve tüm besinleri iyice pişirdiğinizden emin olun.

Besin önlemlerine ne kadar daha devam edeceğiniz ve diyetinize belirli besinleri ne zaman ekleyebileceğiniz konusunda bir sağlık uzmanıyla konuşun.

Akciğer kanseri için besin takviyeleri

Doktorlar, gıdalarından yeterli besini alamayan yan etkilere sahip hastalar için besin takviyeleri veya multivitaminler önerebilir.

Önerebilecekleri besin takviyeleri ¹⁰:

• Sindirimi düzeltmeye yardımcı olması için Lactobacillus acidophilus gibi probiyotikler
• Uykuyu düzeltmeye yardımcı olabilecek melatonin
• Balık yağı gibi omega-3 yağ asitleri yangıyı azaltabilir ve bağışıklığı güçlendirebilir
• Kalori alımını artırmak için yüksek kalorileri takviyeler
• Gücünüzü ve iyileşmeyi desteklemek için çeşitli protwin takviyeleri

Doktorlar çoğunlukla besin maddelerinin gıdalar ile alınmasını ve ancak eksikliği yaşadığında takviyelere başvurulmasını önerir. Tedavinizi etkileyebileceğinden, herhangi bir takviye almadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Beslenmenizde küçük değişiklikler yapmak

Akciğer kanseri hastası iseniz kilonuzu korumak ve güçlü kalmak çok önemlidir ancak kanser tedavileri nedeniyle yan etkiler yaşadığınızda yemek yemek zor olabilir.

Beslenmenizde birkaç değişiklik yapmayı deneyebilirsiniz ¹¹:

• Üç büyük öğün yemek yerine gün boyunca daha sık ve daha küçük öğünler halinde yemek
• Peynir, kabuklu kuru yemiş ve fıstık ezmesi gibi küçük miktarlarla daha fazla kalori sağlayan besinler tüketmek
• Esmer pirinç, fıstık ezmesi, tam buğday ekmeği ve yağsız et gibi demirden zengin besinler tüketmek

Kanser tedavi ekibiniz bu dönemde vücudunuzu en iyi nasıl destekleyebileceğiniz konusunda size önerilerde bulunacak ve kişisel ihtiyaç ve koşullarınıza uygun beslenme planı hazırlayacaktır.

 

Kaynaklar:

1. American Cancer Society. Benefits of good nutrition during cancer treatment. Cancer.org. Güncelleme 2022. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.cancer.org/treatment/survivorship-during-and-after-treatment/coping/nutrition/benefits.html

2. American Lung Association. Nutrition and lung cancer treatment. Güncelleme 2021. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/lung-cancer/patients/treatment/stay-healthy/treatment

3. Van De Walle G. 9 Important Functions of Protein in Your Body. Healthline. 2018. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.healthline.com/nutrition/functions-of-protein

4. Reif Ellis R. Best Foods for Lung Cancer. WebMD. 2020. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.webmd.com/lung-cancer/features/foods-for-lung-cancer

5. Harvard T.H. Chan. Nutrition and Immunity. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/nutrition-and-immunity/

6. Mayo Clinic. Nutrition and healthy eating. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/whole-grains/art-20047826

7. DiLonardo MJ. Cancer Treatment: Make Sure You Get Enough Water. WebMD. 2021. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.webmd.com/cancer/cancer-treatment-prevent-dehydration

8. McQueen J. Foods to Avoid With Lung Cancer. WebMD. 2021. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.webmd.com/lung-cancer/features/foods-avoid-lung-cancer

9. Cancer.Net. Foods to avoid during cancer treatment. 2014. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.cancer.net/blog/2014-04/foods-avoid-during-cancer-treatment

10. LungCancer.Net. Dietary supplements. 2017. Güncelleme 2022. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz: https://lungcancer.net/complementary-alternative-supplements

11. National Cancer Institute. Eating Hints: Before, during, and after Cancer Treatment. NIH Publication No. 18-7157. Ocak 2018. Erişim tarihi Ekim 2022. Şu linkten ulaşabilirsiniz:
https://www.cancer.gov/publications/patient-education/eatinghints.pdf